Tłumaczenie słownictwa języka potocznego jest o wiele prostsze niż przekład leksyki specjalistycznej. Pomimo to należy stwierdzić, że nawet proste wyrażenia muszą zostać adekwatnie przełożone na język docelowy. Wymaga to również fachowej wiedzy i doświadczenia. Poniższe przykłady z języka polskiego, niemieckiego i angielskiego pokazują, że proste kalkowanie z jednego języka na drugi język może okazać się niewłaściwą drogą.
| PL | EN | DE |
| staż pracy | work experience work - praca experience - doświadczenie |
Dienstzeit Dienst - służba Zeit – okres |
| urząd zatrudnienia | employment agency employment - zatrudnienie agency - agencja |
Jobcenter Job – praca Center - centrum |
| studia podyplomowe | postgraduate studies postgraduate – słuchacz studiów podyplomowych studies - studia |
Aufbaustudium Aufbau - nadbudowa Studium – studia |
| dowód rejestracyjny | registration dokument registration - rejestracja dokument - dokument |
Zulassungsschein Zulassung - dopuszczenie Schein – pokwitowanie, kwit |
W każdym języku występują wyrażenia języka potocznego, które w przypadku przekładu na inny język nie zawsze mogą tak po prostu zostać odwzorowane w formie. Przedstawione poniżej przykłady z języka polskiego i angielskiego pokazują, że z pozoru prosty przekład może być niepoprawny, ponieważ w języku docelowym występuje inna forma słowna niż w języku wyjściowym.
| PL | EN |
| apartament | apartment (błędny odpowiednik) Wyraz ,,apartment’’ oznacza ,,mieszkanie’’ luxury apartment (poprawny odpowiednik) |
| magazyn (skład) | magazine (błędny odpowiednik) Słowo ,,magazine’’ oznacza ,,magazyn’’ (prasa), ,,magazynek’’ (broni) storehouse (poprawny odpowiednik) |
| pilot (telewizora) | pilot (błędny odpowiednik) Wyraz ,,pilot’’ oznacza ,,zwiastuna’’ (w telewizji), pilota samolotu remote control (poprawny odpowiednik) |
| emisja (np. programu w telewizji) | emission (błędny odpowiednik) Wyraz ,,emission’’ oznacza ,,emisję’’ np. zanieczyszczeń broadcast (poprawny odpowiednik) |
| fatalny (pechowy) | fatally (błędny odpowiednik) Słowo ,,fatally’’ oznacza ,,śmiertelnie’’ ,,unlucky’’ (poprawny odpowiednik) |
| sympatia (uczucie) | sympathy (błędny odpowiednik) Wyraz ,,sympathy’’ oznacza ,,współczucie’’ liking (poprawny odpowiednik) |
| hazard | hazard (błędny odpowiednik) Słowo ,,hazard’’ oznacza ,,niebezpieczeństwo’’ gambling (poprawny odpowiednik) |
| nowela | novel (błędny odpowiednik) Wyraz ,,novel’’ oznacza ,,powieść’’ short story (poprawny odpowiednik) |
| lektura | lecture (błędny odpowiednik) Wyraz ,,lecture’’ oznacza ,,wykład’’ reading (poprawny odpowiednik) |
Poniżej zostały przedstawione przykłady polskich wyrazów i właściwych odpowiedników niemieckich. Na tych przykładach widać również możliwość wystąpienia błędnego doboru odpowiedników na podstawie odwzorowania wyrazów w języku niemieckim, które mają całkowicie odmienne znaczenie.
| PL | DE |
| mapa | Landkarte (poprawny odpowiednik) Mappe (błędny odpowiednik) Wyraz ,,Mappe’’ oznacza ,,teczkę’’ |
| ambasada | Botschaft (poprawny odpowiednik) Ambassade (błędny odpowiednik) Wyraz ,,Ambassade’’ jest archaizmem (wyrazem przestarzałym) |
| etat | Arbeitsstelle (poprawny odpowiednik) Etat (błędny odpowiednik) Wyraz ,,Etat’’ oznacza ,,budżet’’ |
| kran | Wasserhahn (poprawny odpowiednik) Kran (błędny odpowiednik) Wyraz ,,Kran’’ oznacza ,,dźwig’’ |
| sekret | Geheimnis (poprawny odpowiednik) Sekret (błędny odpowiednik) Słowo ,,Sekret’’ oznacza ,,mocz’’ |
| spektakl | Theaterstück (poprawny odpowiednik) Spektakel (błędny odpowiednik) Wyraz ,,Spektakel’’ oznacza awanturę |
| konkurs | Wettkampf (poprawny odpowiednik) Konkurs (błędny odpowiednik) Słowo ,,Konkurs’’ oznacza ,,bankructwo’’ |
Nomenklatura (terminologia) ekonomiczna może różnić się często w języku docelowym. Na poniższych przykładach widać, że terminy w języku polskim, angielskim i niemieckim wykazują różnice semantyczne (znaczeniowe), na niemieckich przykładach widać to dobitnie, czasami wyrażenia niemieckie mają całkowicie inne zakresy znaczeniowe.
Translacja terminologii ekonomii jest dużym wyzwanie dla tłumacza, ponieważ musi on posiadać szeroką wiedzę w obrębie danej domeny (dziedziny) specjalistycznej, wieloletnie doświadczenie jest w tym zakresie niezbędnym warunkiem zapewnienia należytego przekładu, gwarantującego użycie adekwatnych ekwiwalentów (odpowiedników) w wyrażeniach specjalistycznych języka docelowego.
| PL | EN | DE |
| ewidencja środków trwałych 3 wyrazy |
fixed asset registry fixed – stałe asset – majątek registry - spis |
Anlagespiegel 2 wyrazy Anlage (skrót od Anlagevermögen – majątek trwały) Spiegel - lustro |
| bank macierzysty | parent bank parent – rodzic bank - bank |
Hausbank Haus – dom, firma Bank - bank |
| bon skarbowy | Treasury Bill Treasury – skarbiec Bill – rachunek, banknot |
Schatzanweisung Schatz – skarb Anweisung – przekaz, asygnacja |
| budżet deficytowy | deficit budget | Deckungslücke Deckung – pokrycie Lücke - luka |
| kapitał obrotowy | working capital working – roboczy capital – kapitał |
Umlaufvermögen Umlauf – obrotowy Vermögen – majątek |
1. Charakterystyka przekładu terminologii technicznej.
2. Przykłady translacji technicznej i jej problematyka w zakresie leksykalnym (język polski, angielski i niemiecki).
Tłumaczenie terminologii technicznej wymaga posiadania wyspecjalizowanej wiedzy i doświadczenia, ponieważ jest ona skomplikowana. Przekład techniczny musi charakteryzować się zachowaniem określonego stylu tekstów branżowych i odpowiednim dostosowaniem go do dokumentacji technicznej, która zawiera często specyfikację maszyn i urządzeń, instrukcje itp.
Taki przekład powinien wykazywać sztywno określoną formę użytego języka jak i należytą treść techniczną. Translację w zakresie leksyki technicznej najlepiej wykonują tłumacze, którzy perfekcyjnie władają danym językiem, mają szeroką wiedzę i umiejętności oraz świetnie orientują się w specyfice danej dziedziny technicznej. Niezbędne jest tutaj również posiadanie umiejętności w zakresie komunikacji technicznej i adaptowanie się do nowych technologii i rozwiązań w tym kontekście. Właściwe wykonanie tłumaczenia technicznego musi być zagwarantowane odpowiednią jego kontrolą i koniecznymi poprawkami, aby wykazywało się ono precyzją i najwyższą dokładnością (dokładne odwzorowanie tekstu wyjściowego odnośnie danych, cyfr, znaków itd.).
Bez wątpienia tłumacze w zakresie przekładu technicznego muszą również na bieżąco śledzić zmiany i nowe trendy w branżach, aby móc sprostać wyzwaniom w zakresie translacji bardzo zaawansowanych i niekonwencjonalnych materii z różnych dziedzin. Nie bez znaczenia jest również bardzo dobra orientacja tłumaczy w tekstach odnoszących się do aktualnych procedur związanych z wprowadzaniem nowych technologii na rynek międzynarodowy, który obecnie stawia bardzo duże wymagania również w odniesieniu do przekładu technicznego, który ma bardzo istotny wpływ na odniesienie sukcesu we wprowadzaniu nowych technologii na rynek międzynarodowy.
W wielu przypadkach przy tłumaczeniu określonych terminów (wyrażeń fachowych) okazuje się, że odpowiedniki w języku wyjściowym mogą różnić się od odpowiedników języka docelowego w zakresie semantycznym (znaczeniowym). Na poniższych przykładach widać to dobrze (porównanie dla języka niemieckiego, angielskiego i polskiego). Bez dobrej znajomości specyfiki danej nomenklatury (terminologii) może zostać dokonana translacja, która będzie wykazywać nieadekwatność doboru słownictwa w języku docelowym (w języku, na który tłumaczone są leksemy – słowa). Na poniższych przykładach widać, że zgodność semantyczna (znaczeniowa) słów jest większa przy relacji języka polskiego do angielskiego niż w relacji do języka niemieckiego.
| PL | EN | DE |
| nawiew gorącego powietrza | hot bleed air hot – gorący bleed – odpowietrzać air - powietrze |
Warmluftzufuhr warm – ciepły Luft – powietrze Zufuhr - doprowadzenie |
| prowadnica łańcuchowa 2 wyrazy |
chain guide chain – łańcuch guide - prowadnica |
Schwert jeden wyraz Schwert – miecz |
| kabina windy | lift cabin lift – winda cabin - kabina |
Fahrkorb Fahr- jezdny Korb - kosz |
| poziom operacyjny | level of operations level – poziom operation - operacja |
Funktionsebene Funktion – funkcja Ebene – poziom |
| wózek zawieszenia (pociągu) | suspension carriage suspension – zawieszenie carriage - wózek |
Drehgestell Dreh- obrotowy Gestell – podwozie |
| studzienka ściekowa | drainage sump drainage – kanalizacja sump – studzienka |
Wasserablauf Wasser – woda Ablauf – odpływ, wypływ |
Poniżej przedstawione są przykłady porównujące terminy polskie i niemieckie, na których widać, że niemieckie ekwiwalenty (odpowiedniki) mają często inne znaczenie, czasami ilość odpowiedników jest inna.
| PL | DE |
| pokrętło regulacji wysokości (odkurzacza) 3 wyrazy |
Höhenverstellung 2 wyrazy Höhe – wysokość Verstellung – przestawienie, nastawienie |
| stopka mocująca (lampy błyskowej) | Aufsteckschuh Aufsteck- nasadzany Schuh - but |
| odstęp elektrod (świecy zapłonowej) | Funkenstrecke Funke – iskra Strecke – przestrzeń; długość |
| regulator drugiego etapu (skafandra płetwonurka) 3 słowa |
Druckregulierung 2 słowa Druck – ciśnienie Regulierung - regulacja |
| dźwignia podnosząca (muszli toalety) | Spülarm Spül- spłukujący Arm – ramię |
| spodnia płyta (żelazka) | Bügelsohle Bügel- prasujący Sohle – podeszwa; dno |
| odbiornik papieru (drukarki atramentowej) | Papierausgabe Papier – papier Ausgabe – wydanie, wydawanie |
| sprzęgło elektryczne ramienia semafora 4 wyrazy |
Flügelkupplung 2 wyrazy Kupplung – sprzęgło Flügel – skrzydło, |
| ruch dosuwu | Einstellbewegung Einstell- nastawczy Bewegung - ruch |
Tłumaczenie na pozór prostych wyrażeń technicznych może wiązać się z możliwością błędnego doboru ekwiwalentu w języku docelowym. Proste słowa potoczne mogą zostać wadliwie przełożone. Poniższe przykłady tłumaczenia z języka niemieckiego na polski wyraźnie to unaoczniają.
Przykład 1
Tür – drzwi
Wyraz Tür jako element suszarki nie może zostać przełożony jako drzwi, lecz właściwie jako ,,pokrywa’’.
Przykład 2
virtuelle Arbeit
virtuell – wirtualny
Arbeit – praca
Termin virtuelle Arbeit należy przetłumaczyć właściwie następująco ,,praca możliwa’’ (mechanika), a nie jako praca wirtualna.
Przykład 3
Messer – nóż
Potoczne słowo ,,Messer’’ należy następująco przełożyć na język polski w kontekście technicznym:
ząb (elektrycznych nożyc do żywopłotu),
ząb narzędzia składanego (obróbka skrawaniem),
łopatka sprężarki rotacyjnej.
Następne przykłady przekładu z języka polskiego na niemiecki pokazują, że proste słowa można niepoprawnie przetłumaczyć, ponieważ może zostać użyty błędny ekwiwalent (odpowiednik w języku docelowym).
Przykład 1
ramię – Arm
Ramię spryskiwacza obrotowego określane jest w języku niemieckim wyrażeniem ,,Drehdüse’’, a nie jako Arm.
Przykład 2
bagażnik (samochodu) – Kofferraum
W języku niemieckim na określenie bagażnika przyczepy turystycznej używa się dwuwyrazowego złożenia ,,Stauraum’’, błędne jest użycie w tym przypadku wyrazu Kofferraum (część samochodu).
Przykład 3
szuflada – Schublade
W języku niemieckim część kuchenki elektrycznej określana po polsku jako szuflada ma nazwę ,,Auszug’’, a nie Schublade. Wyraz szuflada odnosi się w języku polskim również do podpory ukośnej muru, w języku niemieckim szuflada podpory ukośnej muru ma nazwę Treiblade, a nie Schublade.
Przykład 4
praca silnika - Motorlauf
praca – Arbeit
silnik – Motor
Błędem jest użycie złożenia Motorarbeit w odniesieniu do pracy silnika, poprawne jest wyrażenie ,,Motorlauf’’.
